Παρουσίαση βιβλίου

Δον Κιχώτης

Θερβάντες Μιγκουέλ

Εκδ. Μίνωας, 1998

Εκδόθηκε σε δυο μέρη, το 1605 και το 1615 και είναι ένα από τα μυθιστορήματα που επηρέασαν σημαντικά την ισπανική λογοτεχνία. Είναι ένα από τα πιο εμπνευσμένα έργα της νεότερης δυτικής λογοτεχνίας. Το έργο περιγράφει τις περιπέτειες του Αλόνσο Κιχάνο, ενός ιδάλγου (τίτλος κατώτερης ευγενείας, από καλή οικογένεια σα να λέμε), ο οποίος έχοντας διαβάσει πολλά βιβλία για τον ιπποτισμό, πιστεύει ότι είναι ιππότης παίρνει το όνομα Δον Κιχώτης και αυτοαποκαλείται μάλιστα «ο ιππότης της ελεεινής μορφής».

Ξεκινάει τα ταξίδια και τις περιπέτειες του μόνος, μαζί με το κοκαλιάρικο άλογο του που το ονομάζει Ροσινάντε φορώντας μια παλιά μεταλλική πολεμική στολή που βρήκε. Κατά την διάρκεια των περιπετειών του τραυματίζεται και τον μεταφέρουν πάλι πίσω στο σπίτι του όπου τον φροντίζουν η ανιψιά και η οικονόμος του. Λίγο καιρό αργότερα βρίσκει τον γείτονα του Σάντσο Πάντσα και τον πείθει να τον ακολουθήσει. Ο Δον Κιχώτης είναι ερωτευμένος με μια νεαρή κοπέλα, που από μόνος του την ονομάζει Δουλτσινέα και προσπαθεί να την σώσει γιατί έχει πείσει τον εαυτό του ότι βρίσκεται κάτω από την επήρεια μαγικών. Η Δουλτσινέα δεν γνωρίζει τίποτα από όλα αυτά και δεν εμφανίζεται ποτέ. Τα ταξίδια του Δον μαζί με τον πιστό σύντροφο τις περισσότερες φορές δεν έχουν καλή κατάληξη. Συνήθως γίνονται αντικείμενα χλευασμού και γέλιου.

Υπάρχουν μέσα στο κείμενο ιδέες και σκέψεις εξαιρετικά υψηλές και ευγενικές, όσο και σουρεαλιστικές και ρηξικέλευθες, που αν και γραμμένες τον 17ο αιώνα είναι και σήμερα πρωτότυπες και επίκαιρες.

Μερικά αποσπάσματα:

...Πάνω στην ώρα είδαν από μακριά κάπου τριάντα ανεμόμυλους στον κάμπο της Μοντίλ. Μόλις τους αντίκρυσε ο Δον Κιχώτης, είπε στον ιπποκόμο του:

-... Νάτοι μπροστά μας το πιο λίγο τριάντα γίγαντες. Λογαριάζω να τους πολεμήσω και να τους πάρω τη ζωή...

-Ποιοί γίγαντες, ρώτησε ο Σάντσο Πάντσας.

... Αυτοί με τις μακριές χερούκλες...

-Μα, για πρόσεξε, αυτά που βλέπομε δεν είναι γίγαντες παρά ανεμόμυλοι...

-Καταλαβαίνω, πραγματικά δεν ξέρεις από τέτοιες περιπέτειες εσύ...

... και με τούτα τα λόγια σπιρούνισε τον Ροσινάντε...

-Μη φεύγετε, άναντρα και άθλια πλάσματα! Ένας και μόνος ιππότης σας χτυπάει

Σηκώθηκε τότε λίγο αεράκι. Τα μεγάλα φτερά άρχισαν να σαλεύουν...

... χύμηξε με το πιο δυνατό τριπόδισμα του Ροσινάντε καταπάνω στον πρώτο μύλο που βρέθηκε μπροστά του και τρύπησε το φτερό με μια γερή λογχιά του κονταριού του. Μα ο άνεμος γύριζε το φτερό και το κοντάρι γίνηκε κομμάτια συνεπαίρνοντας άλογο μαζί και καβαλάρη. Ο ιππότης τινάχτηκε, έπεσε και κυλίστηκε στο χώμα, στα κακά του χάλια...

... Πάνω στην ώρα ο ιππότης μας ξεχώρισε από μακριά ένα μεγάλο σύννεφο σκόνη:

-Σάντσο, είπε, για ιδές! ... Είναι στρατός αμέτρητος απ’ όλα τα έθνη του κόσμου.

- Αν κάνω καλά τον λογαριασμό, είπε ο Σάντσος, τα φουσάτα είναι δύο...

Γυρίζοντας το κεφάλι ο Δον Κιχώτης βεβαιώθηκε πως ο Σάντσος έλεγε την αλήθεια και δεν είχε καμιά αμφιβολία πως ο ένας στρατός βάδιζε κατά πάνω στον άλλο. Ήτανε δυο κοπάδια πρόβατα που έρχονταν από αντίθετος δρόμους και σηκώνανε σκόνη πυκνή...

... Ο Δον Κιχώτης άρχισε να βγάζει λόγο, ... δείχνοντας με το χέρι στον Σάνστο όσα έβλεπε ο νους του.

-Τόνε βλέπεις κείνον εκεί τον ιππότη με την κίτρινη κορμοστασιά.. είν’ ο γενναίος Λαυροκάλκος, άρχοντας της Αργυρής Γέφυρας... Ο άλλος με το γαλάζιο σκουτάρι ... είναι ο φοβερός Μικοκολέμπο, δούκας της μεγάλης Κιρόσιας... στα δεξιά ο περίφημος Μπρανταμπαρμπαράν, εξουσιαστής στις τρεις Αραβίες, φοράει αντί για πανοπλία δέρμα φιδιού και κρατάει για ασπίδα του μια πόρτα... μια από τις πύλες του ναού των Φιλισταίων... και κείνος είναι ο Τομονέλ της Καρκασόνας... κι έχει στο κοντάρι του μια γάτα... κι από κάτω γράφει Μιάου, την πρώτη συλλαβή από το όνομα της κυράς του, της γοητευτικής Μιαουλίνας, κόρης του Δούκα των Αλγάβρων... Παρακάτω, αυτός με τα σιδερένια σπιρούνια είναι ο Δούκας της Ναρβίας, ο Εσπαρταφιλάρντο ... με το σπαράγγι στην ασπίδα του και από κάτω γραμμένο το ρητό «Ξαναγεννιέμαι μονάχος μου»...

... Απάνω που κουβεντιάζανε πρόβαλε στο δρόμο ένα μεγάλο κάρο ... φορτωμένο με τις πιο παράξενες μορφές που μπορούσε κανείς να φανταστεί. Ήταν ο θίασος Άγκουλο Ελ Μάλο που έκανε τουρνέ σε διάφορες πολιτείες. Οι ηθοποιοί για να μη χάσουνε καιρό μια και το χωριό όπου θα δίνανε παράσταση βρισκότανε κοντά σ’ αυτό που αφήκανε, ταξιδεύανε με τα κουστούμια που φορούσανε στο έργο «Ο θάνατος κι η ακολουθία του»... έτσι ο Διάβολος οδηγούσε τα μουλάρια, ο θιασάρχης τον αυτοκράτορα, η γυναίκα του την βασίλισσα, ένας ηθοποιός τον θάνατο, ένας άλλος τον άγγελο...

-... Σάντσο ν’ αγαπάς το θέατρο και τους ηθοποιούς και τους συγγραφείς των έργων... γιατί είναι όργανα που κάνουνε μεγάλο καλό στην κοινωνία. Μας δείχνουνε πάσα στιγμή έναν καθρέφτη, που απεικάζει ζωηρά όσα γίνουνται στην ανθρώπινη ζωή... είδες ποτέ σου έργο με βασιλιάδες, αυτοκράτορες και Πάπες ... Μα όταν το έργο τελειώσει και βγάλουν οι ηθοποιοί τα κοστούμια τους, τότες όλοι οι ηθοποιοί γίνουνται ίσοι... Το ίδιο γίνεται ... σε τούτο τον κόσμο. Κι εδώ άλλοι κάνουνε τον αυτοκράτορα, άλλοι  τον Πάπα ... μα όταν φτάσουνε στο τέλος, όταν σωθεί η ζωή, τότες ο θάνατος τους γυμνώνει απ’ όλα τα ρούχα που τους ξεχωρίζανε και είναι ίσοι μέσα στο μνήμα.

-... θάναι κανένας ερωτευμένος ιππότης, είπε ο Σάνστος...

-Δεν υπάρχει περιπλανώμενος ιππότης που να μην είναι, είπε ο Δον Κιχώτης. Μ’ αν τραγουδήσει από τούτο το νήμα θα βρούμε το κλειδί για τους στοχασμούς του, μια κι η γλώσσα μιλάει απ’ της καρδιάς το ξεχείλισμα...

- ... όχι σου λέω δεν πολεμώ, είπε ο Σάντσος... Εμείς ας πιούμε κι ας φάμε. Γιατί ο καιρός φροντίζει αρκετά να μας ληστέψει τη ζωή μας δίχως να πηγαίνουμε εμείς γυρεύοντας τρόπους να την αποσώσουμε πριν έρθει η ώρα κι ο καιρός. Θα πέσει μονάχη η ζωή μας όπως ο γουρμασμένος καρπός απ’ το δέντρο.

 Και οι συμβουλές που έδωσε ο Δον Κιχώτης στον Σάντσο Πάντσα όταν θα πήγαινε τάχα να γίνει κυβερνήτης σε ένα νησί:

Να εξετάζεις συχνά τον εαυτό σου και να πασκίζεις να τον γνωρίσεις. Τούτη η σπουδή κρατάει πολύ, είναι δύσκολη μ’ απαραίτητη, για να μη μοιάσεις με τον βαθρακό που ήθελε να βγει στα ίσια με το βόδι...

Μην έχεις κανένα δισταγμό να μιλάς ανοιχτά για την καταγωγή σου... Η σεμνότη στολίζει την αρετή...

Μη ζηλέψεις τους πρίγκιπες τους τρανούς από σόϊ. Τούτα τα δώρα της τύχης που τους κάνουν να καυχιώνται, δεν αξίζουν τον κόπο να τα λαχταράς. Μην ξεχνάς πως τα έχουν κληρονομικά μα την αρετή μόνος του την αποχτάει ο άνθρωπος. Κρίνε ποιό είναι καλύτερο...

Νάσαι κουφός σ’ αυτά που σου τάζει ο πλούσιος μα να σε συγκινούν του φτωχού τα δάκρυα... να φέρεσαι όμως δίκαια και στους δύο...

Ποτέ να μη λυγίσει της δικαιοσύνης σου το ραβδί μπροστά στο χρυσάφι...

Αν τυχόν δικάζεις τον εχθρό σου, να χεις το νου σου μόνο στην υπόθεσή του...

Αν έρθει να σου ζητήσει δικαιοσύνη κάποια ωραία και νέα γυναίκα να την ακούς με τα μάτια κλειστά...

Νάσαι πάντα καθαρός μα ποτέ φανταχτερός, καλοντυμένος, αλλά χωρίς πολυτέλεια...

Απόφευγε την τσιγγουνιά, αγάπα την οικονομία...

Νάσαι λιγόφαγος... Τρώγε λίγο το μεσημέρι και καθόλου το βράδυ για να φυλάξεις την υγεία σου...

Να μην παρακοιμάσαι. Τον χρόνο που παίρνουμε απ’ τον ύπνο τόνε κερδίζει η ζωή...

Να θυμάσαι τέλος παντοτινά πως το δυστυχισμένο ανθρώπινο γένος κλίνει από φυσικού του στο κακό...