29 Ιαν 2013



Παρουσίαση μουσικής
300. Επιτάφιος του Σεικίλου
MUSIQUE DE LA GRECE ANTIQUE
HARMONIA MUNDI, 1979, 2000


Ο Σείκιλος έγραψε το τραγούδι του μετά το 200 π.Χ. σε επιτύμβια κυλινδρική στήλη που έχει ύψος 40 εκατοστά και περιέχει στην κοινή ελληνική της ελληνιστικής εποχής ένα επίγραμμα δώδεκα λέξεων και ένα μέλος (τραγούδι) δεκαεφτά λέξεων μαζί με τη μουσική του. Στην κορυφή της στήλης, το επίγραμμα αναφέρει τον άνθρωπο που το έγραψε, καθώς και το σκοπό για τον οποίο το έγραψε:
ΕΙΚΩΝ Η ΛΙΘΟΣ ΕΙΜΙ. ΤΙΘΗΣΙ ΜΕ ΣΕΙΚΙΛΟΣ ΕΝΘΑ ΜΝΗΜΗΣ ΑΘΑΝΑΤΟΥ ΣΗΜΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΝ (Εγώ η πέτρα είμαι μια εικόνα. Με έβαλε εδώ ο Σείκιλος ως διαχρονικό σήμα αθάνατης μνήμης).
Στη μέση υπάρχουν οι στίχοι του τραγουδιού μαζί με τα σύμβολα της μελωδίας, η οποία είναι του λεγόμενου φρυγικού τύπου:
ΟΣΟΝ ΖΗΣ ΦΑΙΝΟΥ, ΜΗΔΕΝ ΟΛΩΣ ΣΥ ΛΥΠΟΥ. ΠΡΟΣ ΟΛΙΓΟΝ ΕΣΤΙ ΤΟ ΖΗΝ, ΤΟ ΤΕΛΟΣ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΑΠΑΙΤΕΙ (Όσο ζεις λάμψε, καθόλου μη λυπάσαι. Για λίγο διαρκεί η ζωή, ο χρόνος καθορίζει το τέλος).
Στο κάτω μέρος της στήλης αναγράφεται η αφιέρωση ΣΕΙΚΙΛΟΣ ΕΥΤΕΡΠΗΙ (Ο Σείκιλος στην Ευτέρπη), αλλά δεν γίνεται κατανοητό εάν πρόκειται για τη σύζυγο, την ερωμένη, τη φίλη, την αδελφή ή την κόρη του, ή και απλώς την Μούσα της μουσικής. Το μήνυμα αυτό αντιστοιχεί στο επικούρειο απόφθεγμα «όσο ζούμε πρέπει να χαιρόμαστε όπως οι θεοί» γιατί ο θάνατος είναι το τέλος και δεν υπάρχει συνέχεια. Εμφανώς επικούρεια είναι όλα τα αναφερόμενα συστατικά του μέλους: η ηδονή της ζωής, η αταραξία, καθώς και το τελικό όριο της ζωής, ο θάνατος.
Η επιτύμβια στήλη ανακαλύφθηκε το 1883 στην τουρκική πόλη Αϊδίνιο, όπως είναι το σύγχρονο όνομα των αρχαίων Τραλλέων. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής καταστροφής του 1922 η στήλη χάθηκε και πολλά χρόνια αργότερα ξαναβρέθηκε σε έναν κήπο τουρκικού σπιτιού. Η ιδιοκτήτρια του σπιτιού είχε κόψει τη βάση της στήλης για να την χρησιμοποιήσει ως βάζο για λουλούδια. Σήμερα φυλάσσεται στο Εθνικό Μουσείο της Δανίας στην Κοπεγχάγη. Πιστά αντίγραφά του υπάρχουν σε διάφορα μουσεία. (κείμενο από την wikipedia)

24 Ιαν 2013



Παρουσίαση βιβλίου
Η αληθινή απολογία του Σωκράτη
Βάρναλης Κώστας
Εκδ. Κέδρος, 1974








Ο Κώστας Βάρναλης γεννήθηκε το 1884 στον Πύργο της Βουλγαρίας (τότε Ανατολική Ρωμυλία), όπου βίωσε το κλίμα του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897. Το 1898 τέλειωσε το Ελληνικό Σχολείο και σε ηλικία δεκαοχτώ ετών διορίστηκε δάσκαλος στο σχολείο του Πύργου. Πήρε μέρος στη διαμάχη για το Γλωσσικό Ζήτημα ως υποστηρικτής των δημοτικιστών. Το 1907 συμμετείχε στην ίδρυση του ποιητικού περιοδικού «Ηγησώ» από το οποίο κυκλοφόρησαν δέκα τεύχη. Συμμετείχε στον δεύτερο Βαλκανικό Πόλεμο με τους «απαλλαγέντας και αγυμνάστους του 1900-1902». Από το 1910 άρχισε να ασχολείται με τη λογοτεχνική μετάφραση. Το 1919 έφυγε με υποτροφία για μετεκπαίδευση στην Αισθητική και τη Νεοελληνική Φιλολογία στο Παρίσι. Η εκεί παραμονή του σηματοδότησε την ιδεολογική προσχώρησή του στο μαρξιστικό διαλεκτικό υλισμό, καρπός της οποίας υπήρξε το ποίημα «Προσκυνητής». Το 1929 παντρεύτηκε την ποιήτρια Δώρα Μοάτσου. Το 1932 εξέδωσε την «Αληθινή απολογία του Σωκράτη». Παρέμεινε πιστός στην ιδεολογία του κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής και του εμφυλίου και το 1956 τιμήθηκε από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, ενώ το 1959 τιμήθηκε με το βραβείο Λένιν. Πέθανε το Δεκέμβρη του 1974.
Το συγκεκριμένο βιβλίο ουσιαστικά είναι η εικόνα του Κώστα Βάρναλη για τη στιγμή που ο Σωκράτης βρισκόταν ενώπιον των δικαστών αγορεύοντας. Στον πρόλογο του έργου ο συγγραφέας δίνει μια σύντομη περιγραφή του σκηνικού και των δικαστών και παρουσιάζει ένα σύντομο προφίλ του σπουδαίου φιλοσόφου. Στο πρώτο μέρος ο Σωκράτης αρχίζει την απολογία του με σαρκασμό και ειρωνεία, αλλά και έντονο περιπαιχτικό ύφος. Στο δεύτερο μέρος βάλλει κατά της απόφασης, ενώ φέρνει στο φως στοιχεία από την καθημερινότητά του. Στο τρίτο μέρος σχολιάζει την κοινωνία και τους θεσμούς, καθώς και την προσωπική του στάση απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις. Κατά το τέταρτο μέρος ο Σωκράτης αναπτύσσει την φιλοσοφία του και επιμερίζει τις απόψεις του για τον άνθρωπο. Στο πέμπτο και τελευταίο μέρος ο Σωκράτης εκφράζει την πικρία του, όχι για τον επικείμενο θάνατό του, αλλά διότι αντιλαμβάνεται ότι πολύ λίγοι τον κατανόησαν πραγματικά, ενώ κάνει και ο ίδιος μια σύντομη αποτίμηση του έργου του.
Ο Κώστας Βάρναλης δημιούργησε ένα κείμενο ιδιαίτερο από πολλές απόψεις. Κατ’ αρχάς, η γλώσσα και οι λέξεις που επιλέγει ο συγγραφέας  για το μονόλογο του Σωκράτη είναι χυμώδεις και απαράμιλλα εκφραστικές. Η εικόνα του φιλοσόφου παρουσιάζεται απλή και ταπεινή και ακόμα, όταν ο κατηγορούμενος εξανίσταται, διαφαίνεται η λιτότητα της φιλοσοφίας του. Κύρια πρόθεση του Βάρναλη, όπως αναδύεται από το κείμενο, είναι να μεμφθεί τους ηθικούς φραγμούς, τους θεσμούς και τους νόμους της πολιτισμένης κοινωνίας, καθώς και να αποκαλύψει την αδυναμία, την ανάγκη για κοινωνική αποδοχή, την ελπίδα για ελεύθερη έκφραση, ως στοιχεία κάθε ανθρώπινου όντος. Η δομή του κειμένου (τα πέντε μέρη και ο πρόλογος) είναι εξαιρετική, αφού δίνει το χρονικό περιθώριο στον αναγνώστη να αφουγκραστεί τα λόγια του Σωκράτη, αλλά και να περιεργαστεί κάθε κομμάτι της απολογίας με τη δέουσα προσοχή.
«Η Αληθινή απολογία του Σωκράτη» είναι ένα βιβλίο όπου ο Βάρναλης χρησιμοποιεί ένα ιστορικό γεγονός για να εκφράσει τις απόψεις και τη δυσαρέσκειά του για την ελληνική κοινωνία και που μοιάζει εξαιρετικά σύγχρονο και στην εποχή μας. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί η πολύ καλή και ιδιαιτέρως επιμελημένη έκδοση του βιβλίου. Προηγούνται του κειμένου μια επιστολή του Κωστή Παλαμά, άρθρο του Δημήτρη Γληνού, δυο πρόλογοι του ίδιου του Βάρναλη, καθώς και ένα μικρό κείμενο του Γιάννη Ρίτσου, ενώ το βιβλίο εμπλουτίζεται από την εικονογράφηση του Γιάννη Ρίτσου. (κείμενο Στέφανου Ξένου http://www.diavasame.gr)
Μερικά αποσπάσματα:
(κρίνοντας το ποιόν των κατηγόρων & των δικαστών του)
... Μα κείνο που άκουσα καλύτερα είταν η θανατική σας απόφαση. Την ήξερα από τα πριν, γιατί χα πλέρια μπιστοσύνη στον ξεπεσμό του καιρού μας. Μα και να μην την ήξερα, δε θα τανε δύσκολο να την καταλάβω. Τα νυσταγμένα μάτια σας και τα χασμουρητά σας το μαρτυρούσανε καθαρά...
... Κοιτάχτε τους κατηγόρους ! Ωραίοι, πλούσια ντυμένοι, σπουδαία πρόσωπα ! Κοτσαμπάσηδες, ήλιοι της Δημοκρατίας !... Ποιός δε θαμπώνεται μπροστά στο μεγαλοδύναμο τον Άνυτο; Ο γενναίος στρατηγός ! Τονε στείλατε με τριάντα καράβια να σώσει το Νιόκαστρο κι αφτός κρύφτηκε δώθες από τον κάβο Μαλιά ώσπου να πέσει το κάστρο και να γλυτώσει το πετσί του... Αμ’ ο Λύκων ο ρήτορας; ... τον κάνατε στρατηγό και του μπιστεφτήκατε να φυλάξει τον Έπαχτο. Μα τούτος ... πούλησε το κάστρο στους οχτρούς «αντί αργυρίου»... είναι κι ο τρίτος ... ο Μυρωδάτος Μέλητος, άγνωστος ποιητής και διάσημος «τέτοιος»...
... Μα κι αν δεν είτανε τόσο μεγάλα τα μπόγια των κατηγόρων και τόσο μικρούλι το δικό μου, θα φτανε η δική σας σοφία κι αλαθοσύνη για να καταδικαστώ. Είσαστε διαλεμένοι με το κουκί – άσπρο, μάβρο ! Ένας κι ένας... Χωρίς φαντασία και ψιλολογήματα. Μια κι όξω ! Γι αφτό και βγάζετε τη θανατική απόφαση με την ίδια εφκολία που βγάζετε τη μύξα σας και την κολλάτε κει που κάθεστε.
(για τον θάνατό του)
... Σας χρωστάω και χάρη. Φέβγοντας με παράτα και σάλπιγγες από το να το Τίποτα για τ’ άλλο το πιο Τίποτα κάνω γούστο να κοροϊδέβω και σας και τον εαυτό μου...
... Αν με δικάζατε ένας ένας χωριστά, ώ άντρες Αθηναίοι, θα μ’ αθωώνατε. Τόσο πολλοί, δεν μπορείτε... Όσο πιότεροι κολλάνε συναμεταξύ τους και κάνουνε πλήθος, τόσο λιγότερη η κρίση τους και πιότερη η κάκητα...
(για τους ιερείς)
... φιλούσα το χέρι του παπά μπροστά στους άλλους, για να τόνε σκάσω: «Μπρε, με ξεπερνάει ο θεομπαίχτης, έλεγε (ο παπάς), στον Ταρτουφισμό!»
(για τους πολιτικούς)
... Να κι ο πολιτικός αριβάρει. Μπροστά πάνε τ’ αστραφτερά του μάτια και πίσου αφτός. Πριχού πατήσει το ποδάρι, δοκιμάζει τα γεφυροσάνιδα με τα μάτια του σαν το μουλάρι. Ξεροβήχει, για να γυρίσουμε να τον κοιτάξουμε. Μαζί μας είναι κάμποσοι φίλοι του... Σφίγγει τα χέρια μας πολύ γκαρδιακά και με δύναμη. Με τέτοιο δυνατό χέρι βαστάει το τιμόνι του Καραβιού. Μας αγαπάει και γίνεται θυσία για μας ! Για χατίρι μας βουτάει στο δημόσιο ταμείο, για να δίνει σ’ εμάς. Και για χατίρι μας τσαλαπατάει τους νόμους για να μας σώζει. Αφτός μας έμαθε να μην κρατάμε το λόγο μας στ’ αλισβερίσια μας....

20 Ιαν 2013



Παρουσίαση μουσικής
299. Καστανή μου αηδόνα - Πουλιά
ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΠΠΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ
POLYGRAM 1979, 1996


Μουσική του Γιάννη Ζουγανέλη για τις κωμωδίες του Αριστοφάνη που ανέβασε η παιδική σκηνή του Θεάτρου Έρευνας.
Περιέχονται : Ειρήνη, Αχαρνείς, Πλούτος, Πουλιά, Επίλογος. Το συγκεκριμένο κομμάτι είναι απόσπασμα από τα «Πουλιά». Τραγουδάει ο Δημήτρης Ποταμίτης. 
Καστανή μου αηδόνα
συντροφιά το χειμώνα,
άρχισε το λάλημα σου
το γλυκό κελάηδιμά σου.
Πες στους ξένους τραγούδια
των πουλιών στα λουλούδια.

12 Ιαν 2013



Παρουσίαση μουσικής
298. Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών
ΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΟΥ
Καθρέφτης ήχων αληθινών, 2001


Ο δίσκος περιλαμβάνει συνθέσεις του τραγουδοποιού Θόδωρου Αναστασίου. Ο δημιουργός γράφει για το έργο του:
Η «ΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΟΥ» -για τους νεότερους που δε γνωρίζουν- υπήρξε ένα βιβλίο «ηθικοπλαστικής και κοινωνικοπολιτικής διαπαιδαγώγησης» των νέων. Πιο απλά, ένα ανόητο σχολικό βιβλίο των δεκαετιών '60 - '70, που σκοπό είχε να «γαλουχήσει» τη νεολαία της εποχής στα φασιστικά ιδεώδη της απριλιανής δικτατορίας του 1967. Η «ΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΟΥ», εκτός απ' τα προλεχθέντα, φέρνει σ' εμένα και στους συνομιλήκους μου, τη νοσταλγία των εφηβικών μας χρόνων και ό,τι παρελκόμενο εκείνων των «φρέσκων» ηλικιών... 13 τραγούδια, που άλλοτε σκωπτικά, άλλοτε μελαγχολικά και άλλοτε καυστικά, σχολιάζουν τα γεγονότα της εποχής μας -και όχι μόνο- αν προσθέσουμε τις ερωτικές μπαλάντες.
Το συγκεκριμένο κομμάτι, που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε «μπαλάντα-ποταμός» έχει τίτλο «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» και αξίζει ιδιαίτερης προσοχής για τους στίχους του.
Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών
Χθες το βράδυ ονειρεύτηκα τη χούντα
και φοβήθηκα πως έφταιγε η φούντα.
Μα και τώρα που στον ήλιο ξεδιπλώθηκα ο φτωχός
στο γκρίζο παρελθόν μου τριγυρνάω συνεχώς.
Και στη μνήμη μου φυτρώσανε και πάλι
οι τσολιάδες και η "ορθόδοξη" κραιπάλη
και ξανάγινα μικρούλη ελληνόπουλο
κι όλοι μοιάζανε στο Γιώργο Παπαδόπουλο.
Όχι εκείνον που μας φτιάχνει τα μπισκότα,
μα στον άλλον που μας άλλαξε τα φώτα.
Και δε μούφταναν οι μνήμες με το φοίνικα,
να σου δίπλα και τα ράσα τα τσαχπίνικα,
που φωνάζανε να μείνει στη ταυτότητα
των "Ελλήνων" η "Ορθόδοξη" ποιότητα.
Κάποιοι μάλιστα "πιστοί" από μιά πτέρυγα
μου πετούσαν θυμιατά και εξαπτέρυγα
και ουρλιάζαν λες και είχαν επινίκια,
ψαλμωδίες, προσευχές κι απολυτίκια.
Και η τσίκνα του υψηλού ιερατείου
είχε φτάσει Πεσματζόγλου και Σταδίου.
Μ' αναστάτωσε πολύ αυτό το όνειρο
και με έκανε πολίτη κουτοπόνηρο
και φυσάω το γιαούρτι αφού κάηκα στο χυλό
και φοβάμαι να πιστέψω στον ορθόδοξο Θεό.
Αν τολμήσεις τη γνώμη σου να πεις
σαν τον Ύψιστο κι εσύ θα σταυρωθείς.
Μιά ταυτότητα σου βάζει στο τσεπάκι το μικρό
και σε κάνει με το ζόρι η πατρίδα χριστιανό.
Η Ελλάδα πήρε όλα τα βραβεία
στην ωμή τη φανατίλα και στη βία.
Σα γενίτσαροι φωνάζουν οι ορθόδοξοι πιστοί
και αλλοίμονο σε εκείνον που μπροστά τους θα βρεθεί.
Άμα είσαι βουδιστής ή προτεστάντης
είσαι σίγουρα εχθρός και συκοφάντης
κι αν δηλώσεις φιλαράκο ανεξίθρησκος
στα κατάστιχα τα μαύρα είσαι ο δύστυχος.
Θα στη πέσει ο σεβάσμιος Πατριάρχης
και γωνιά για να σταθείς καμιά δε θάχεις.
Είναι έγκλημα και θέλει τιμωρία
να αρνείσαι την ορθόδοξη θρησκεία.
Πρέπει νάσαι μουσουλμάνος ή εβραίος
ή ο δράκος ο Χριστός ο πειναλέος.
Μα το πείσμα του αρχιεπίσκοπου με πείθει
κι ό,τι είπα το πετάω βαθιά στη λήθη.
Έναν όρο μοναχά θέλω να βάλω και εγώ
κι άμα γίνει θα πιστέψω στον ορθόδοξο θεό.
Και θα γίνω Χριστιανός και μονομάχος
όταν όλοι οι παπάδες χάσουν πάχος
και δε λέω τους μικρούς τους φουκαράδες,
μα τους άλλους της θρησκείας τους γαλονάδες,
που τα ρούχα τα χρυσά τους αν χαρίσουν,
οι φτωχοί θα φαν ψωμάκι και θα ζήσουν.
Η Ελλάδα πήρε όλα τα βραβεία
στην ωμή τη φανατίλα και στη βία.
Σα γενίτσαροι φωνάζουν οι ορθόδοξοι πιστοί
και αλλοίμονο σ’εκείνον που στο δρόμο τους βρεθεί.
Αν τολμήσεις τη γνώμη σου να πεις
στο βουνό για διακοπές να ετοιμαστείς.
Η Ελλάδα είναι μόνο των Ελλήνων Χριστιανών
για τους άλλους ετοιμάστε Γολγοθά κι ένα Σταυρό.
Χθες το βράδυ ονειρεύτηκα τη χούντα
και τσολιάδες με τσαρούχια και με φούντα.
Κι όλο έβλεπα στον ύπνο, του Μεσαίωνα το γιο,
που την άγνοια έχει μάνα και μπαμπά το φασισμό.

3 Ιαν 2013


Παρουσίαση μουσικής
297. Tίτλοι
ALIKI – MY LOVE
FONTANA, 1962







Ο σπάνιος αυτός δίσκος βινυλίου περιέχει την μουσική που έγραψε ο Μάνος Χατζιδάκις για την ταινία «Aliki my love». Παραγωγή του 1962 της Φίνος Φιλμς, γυρίστηκε στην Ίο με σκηνοθέτη τον Ρούντολφ Μάτε. Κάποια από τα μουσικά θέματα υπάρχουν στην προηγηθείσα ταινία Μανταλένα (1960). Ο Μάνος Χατζιδάκις, είχε πωλήσει τα δικαιώματα στην αμερικανική εταιρία Fontana κι έτσι ο δίσκος δεν παρήχθη στην Ελλάδα από ελληνική δισκογραφική. Μερικά από τα τραγούδια ερμηνεύουν οι Jess Conrad & Aliki Vouyouklaki, ενώ άλλα είναι ορχηστρικά, όπως το συγκεκριμένο κομμάτι που γράφτηκε για τους τίτλους της αρχής.