Παρουσίαση βιβλίου
Σέργιος και Βάκχος
Μ. Καραγάτσης
Εκδ. Εστία 2007

Tο "Σέργιος και Bάκχος" (1959) είναι από τα πιό πρωτότυπα έργα του Μ. Καραγάτση, αλλιώς Δημήτρη Ροδόπουλου. Πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα ή καλύτερα μυθιστορηματική χρονογραφία, που αντλεί την υπόθεσή του από το Bυζάντιο, εξιστορεί όμως συνολικά, άλλοτε σοβαρά και άλλοτε με ευτράπελο τρόπο, δεκατέσσερις αιώνες ζωής του Eλληνισμού, από το 250 μ.X. έως το 1948. Oι άγιοι Σέργιος και Bάκχος δεν ζουν αποσυρμένοι στην μακαριότητα του Παραδείσου αλλά αντίθετα, από τον περικαλλή ναό που έχτισε προς τιμήν τους ο Iουστινιανός, παρακολουθούν με άγρυπνο μάτι την πορεία της Pωμιοσύνης αλλά και ολόκληρης της Oικουμένης, τη συζητούν, τη σχολιάζουν, την κρίνουν. Η δράση είναι μερικές φορές αφελής, αλλά ως επί το πλείστον πειστική. Tο μυθιστόρημα αυτό είναι μοναδικό μέσα στο έργο του Kαραγάτση, όχι μόνο επειδή δεν υπάρχει άλλο που να εμπνέεται από το Bυζάντιο, αλλά και γιατί πρόκειται για μια σατιρική - καυστική κριτική και απομυθοποίηση της Ιστορίας.
Μερικά αποσπάσματα:
Σέργιος: ... αν παραδεχτείς να πλαγιάσης μαζί μου, δεν θα πειράξω το μοναστήρι, αν όχι θα το κάψω...
Το βράδι ξάπλωσε ο Σέργιος και βούλιαξε στον ύπνο. Κατά τα μεσάνυχτα τον ξυπνάν κάτι φλογεροί στεναγμοί. Ανοίγει τ αμάτια και βλέπει την ηγουμένισσα να στέκεται πάνω από το κρεβάτι του να βογκάει και να λέει:
-Για τη σωτηρία της αγίας μονής το κάνω ! Υποκύπτω στην ανάγκη ! Μα η σάρκα μου με βδελυγμία θα δεχτή την επαφή της σάρκας σου, αντίχριστε !
Έφυγε με τα ξημερώματα ... κι ο Σέργιος ξανακοιμήθηκε, πολύ κουρασμένος.
Δεν πρόφτασε να χορτάση ύπνο, όταν ένοιωσε να τον σκουντούν...
- ... βρήκαν την ηγουμένισσα κρεμασμένη στο κελί της ... και τούτο το γράμμα για σένα...
«Τρισκατάρατε !
Σε βδελύσσομαι και σε λατρεύω, γιατί μου απόδειξες πως ο Παράδεισος είναι σε τούτη τη ζωή, κι όχι στην άλλη. Πηγαίνω μια ώρα αρχίτερα στην Κόλαση, που άξια κέρδισα. Σε λευτερώνω απ’ τον λόγο σου να σεβαστείς το μοναστήρι. Τώρα μόλις κατάλαβα πως οι καλόγριές μου μόνο από φρίκη δεν ούρλιαζαν όταν τις βίαζαν οι φαντάροι σου. Βάλε φωτιά και κάψε αυτό το άντρο του Σατανά ! Όσο για τα βρωμοθήλυκα που παρασταίνουν τις νύμφες του Ιησού, παρ’ τες και πούλα τες στα χαμαιτυπεία της Αλεξάντρειας. Την ευκή μου νά’ χης, πειρασμέ μου πεντάμορφε !
Σωφρονία»
....
... Ο Σέργιος κι ο Βάκχος έτυχε να συναντήσουν στον Παράδεισο τον άγιο Κων/νο...
ΒΑΚΧΟΣ: Λοιπόν πως σου φαίνεται ο Παράδεισος;
ΚΩΝ/ΝΟΣ: Πολύ ωραίος ... Γαληνεύει η ψυχή εδώ πέρα ... Εγώ όμως, τι να σου πω; Δεν είμαι πλασμένος για τέτοια πράματα. Εγώ είμαι πολιτικός ... Εδώ ούτ’ ένα συνάδελφό μου δεν βρήκα να συνδιαλεχτώ μαζί του...
ΒΑΚΧΟΣ: Τι γυρεύουν οι πολιτικοί στον Παράδεισο; Ψυχές κολασμένες ...
ΚΩΝ/ΝΟΣ: Υπολόγιζα να συναπαντήσω μερικούς κληρικούς ... που έδειξαν αξιόλογα πολιτικά πσοσόντα στην διοίκηση της Εκκλησίας. Δεν τους βλέπω όμως πουθενά.
ΒΑΚΧΟΣ: Εμ’ κάπου αλλού θα βρίσκονται ...
....
ΜΙΧΑΗΛ: Εσείς οι δύο (Σ και Β) έχετε περίεργη νοοτροπία, που πολύ ερεθίζει τους αρμόδιους κύκλους του Παραδείσου. Το περιεργότερο όμως είναι πως ο Πανάγαθος δεν δυσφορεί διόλου με τα καμώματά σας...
ΣΕΡΓΙΟΣ: Φαίνεται ότι κι ο Θεός έχει περίεργη νοοτροπία. Πώς οι αρμόδιοι δεν έκαναν πραξικόπημα να τον εκθρονίσουν !
ΒΑΚΧΟΣ: Και να τον αντικαταστήσουν με τον Εωσφόρο.
ΣΕΡΓΙΟΣ: Τον Εωσφόρο; Αδύνατο ! Είναι το ίδιο νοήμων με το Σαβαώθ ... Εδώ χρειάζεται ένας Θεός που να συνδυάζη ιδιότητες αγράμματου καλόγερου, σχολαστικού θεολόγου κι ευνούχου χωροφύλακα του τμήματος Ηθών...
....
Μια μέρα παρακολουθούσαν μια γριούλα. Είχε γονατίσει μπροστά στο εικόνισμα τους του τέμπλου και τους ικέτευε να κάνουν τη θυγατέρα της να παρατήσει τον αγαπητικό της που ήταν φτωχός και να πιάση έναν πλούσιο...
ΚΑΛΟΓΕΡΟΣ: Τι τρέχει κυρούλα; Τι γυρεύεις από τους αγίους Σέργιο και Βάκχο;
ΓΡΙΟΥΛΑ: Αχ, άγιε πάτερ ! ... Εκείνη η δυχατέρα μου η αχαϊρευτη έμπλεξε μ’έναν απένταρο...
ΚΑΛΟΓΕΡΟΣ: Δεν νομίζω πως οι άγιοι αυτοί είναι οι πιό αρμόδιοι γι αυτές τις υποθέσεις. Στην αγία Μαγδαληνή πρέπει να κάνεις παράκληση...
ΓΡΙΟΥΛΑ : Θα κάνω. Μα κι οι άγιοι Σέργιος και Βάκχος έχουν δύναμη.
ΚΑΛΟΓΕΡΟΣ: Και παρακαλείς τούτο δω το εικόνισμα τους. Μα καημένη, τούτο το εικόνισμα τίποτα δεν μπορεί να κάνη ! Το άλλο, εκείνο που είναι σ’ εκείνο κει το παρεκκλήσι, είναι θαυματουργό...
ΓΡΙΟΥΛΑ: Αχ, άγιε πάτερ : Πολύ υπόχρεη σου είμαι !
ΚΑΛΟΓΕΡΟΣ: Τι χάνετε άδικα τον καιρό σας... ρωτήστε εμάς που ξέρουμε ποιά είναι τα θαυματουργά εικονίσματα. Κι ύστερα αν θέλεις να γίνει σωστή δουλειά, κοίτα εδώ ! ... έβγαλε μέσ’ απ’ το ράσο του ένα κουτάκι ... Βλέπεις αυτές τις μακριές τρίχες; Είναι από τα γένια του Άγιου Βάκχου. Θα σου πουλήσω μία μονάχα δυο χρυσά υπέρπυρα, Θα τη βάλης κάτω απ’ το στρώμα της θυγατέρας σου...
….
... Η αυτοκράτειρα Θεοφανώ τό’ ριξε μετά μανίας στα θεοτικά. Νηστεία, αγρύπνια, προσευχή και απλησιά. (ως γνωστόν το νερό και το σαπούνι βλάφτουν στη σωτηρία της ψυχής. Την παστρικιά γυναίκα ο άντρας την ορέγεται και προσπαθεί να την ξεπλανέψει, ενώ η βρωμούσα, όσο όμορφη κι αν είναι, του κατασιγάζει τις ορμές). Πετσί και κόκκαλο γίνηκε η Θεοφανώ, μαράθηκε η ομορφιά της, έζεχνε λέσι απ’ τη βρωμισιά και, κοντά σ’ αυτά πολύ δυστροπούσε όταν ο άντρας της νταβλαντισμένος, της το γύρευε...
....
ΣΕΡΓΙΟΣ: ... η γη συγκεντρώνεται στα χέρια των λίγων. Είναι επικίνδυνο...
ΒΑΚΧΟΣ: ... μα να καταργηθεί ο πλούτος κι όλοι οι άνθρωποι να είναι οικονομικά ίσοι, δεν γίνεται. Ο ικανότερος θα κερδίζει πάντοτε περισσότερα. Σκοπός είναι να διατηρήσουμε κατά κάποιο αυτόν τον κανόνα, Δεν μπορώ να παραδεχτώ πως μονάχα οι χίλιοι πλούσιοι είναι ικανοί κι όλοι οι άλλοι,οι φτωχοί-εκατομμύρια άνθρωποι-δεν αξίζουν πεντάρα !
ΣΕΡΓΙΟΣ: Πολύ σωστά. Οι πλούσιοι δεν κέρδισαν τον πλούτο μέσα α’ ένα λεύτερο συναγωνισμό όλων των ικανοτήτων. Όχι ! Τον κέρδισαν με τη βία, την καταπίεση, το δόλο και την αρπαγή...
....
ΣΕΡΓΙΟΣ: Μιχαήλ ! Δεν σ’ αναγνωρίζω !
ΜΙΧΑΗΛ: Μα γίνεται αγαπητέ μου, άνθρωποι με μόρφωση... να πιστεύουν ότι ο Θεός τιμωρεί τις ψυχές των αμαρτωλών με φλόγες, κατράμια, σουβλιά κι άλλα παρόμοια αποτρόπαια μαρτύρια; ... να επιβάλλει σαρκικές τυράγνιες σε πνεύματα άϋλα ...Αυτό που ερεθίζει τις λογικές αντιδράσεις των σοφών είναι η επιμονή εν μέσω 18ου αιώνα σ’ ένα Θεό που προέρχεται από τον Γιεχωβά των πρωτόγονων εβραίων: έναν Θεό τυλιγμένο σε δόγματα, προκαταλήψεις, δεισιδαιμονίες, τυπολατρίες, φανατισμούς, απωθήσεις κι αιμοβορίες...