Παρουσίαση βιβλίου

Αγριόκυκνοι - Τρεις κόρες της Κίνας

Γιούνγκ Τσανγκ

Εκδ. Εστία, 2006

Οι "Αγριόκυκνοι" της Γιούνγκ Τσανγκ συνδυάζουν τις προσωπικές αναμνήσεις της συγγραφέως από την Κίνα, όπου έζησε ως τα 26 χρόνια της, με υλικό 60 απομαγνητοφωνημένων ωρών με προφορικές αφηγήσεις της μητέρας της. Η συγγραφέας αποδίδει την οξεία μνήμη της μητέρας της στις φοβερές ανακρίσεις στις οποίες την υπέβαλαν ως ύποπτη για αντεπαναστατική δράση. Την είχαν ανακρίνει περί τα δεκαπέντε διαφορετικά πρόσωπα που την πίεζαν να θυμηθεί λεπτομερώς οτιδήποτε είχε κάνει ή πει.

Το αυτοβιογραφικό αυτό βιβλίο καταγράφει λοιπόν τη ζωή τριών γενεών Κινέζων γυναικών πριν και μετά την Πολιτιστική Επανάσταση του Μάο, διατρέχοντας έτσι εκατό χρόνια από την πρόσφατη ιστορία της Κίνας.

Καθώς η ήρεμη και μετρημένη πρόζα της Γιούνγκ Τσανγκ μας ξεναγεί στον τρόμο και στα βάσανα στα οποία υποβάλλεται η οικογένειά της, παίρνουμε μια γεύση από τον τρόμο και τα βάσανα στα οποία υποβλήθηκαν εκατομμύρια ζωές. Εδώ αποδόθηκε η πρωτοφανής επιτυχία του κειμένου-μαρτυρία: στο ότι εγείρει έντονα τα συναισθήματα του αναγνώστη -οίκτο και φόβο και συμπάθεια- με αφορμή μια οικογενειακή ιστορία που είναι ταυτόχρονα η σύγχρονη ιστορία μιας τεράστιας χώρας.

Η Κίνα από τις αρχές του περασμένου αιώνα βρίσκεται σε συνεχή πολιτικό αναβρασμό. Η κατοχή από τις ξένες ευρωπαικές δυνάμεις, η πτώση του αυτοκράτορα, η εισβολή των Γιαπωνέζων στη Ματζουρία, ο απελευθερωτικός αγώνας του Τσάνγκ Και Τσέκ, η Μεγάλη Πορεία του Μάο, η νέα εισβολή των γιαπωνέζων, ο εμφύλιος και η επικράτηση των κομμουνιστών, το απολυταρχικό καθεστώς του Μάο Τσέ Τούνγκ.

Στις οκτακόσιες σελίδες του βιβλίου της η Τσάνγκ περιγράφει με μεγάλη λεπτομέρεια και διεισδυτική ματιά την ιστορία της Κίνας μέσα από τη ζωή αυτών των τριών γυναικών. Ούτε ιστορικό ανάγνωσμα, ούτε μυθιστόρημα. Κάτι ανάμεσα στα δύο, κάτι και από τα δύο. Η καταγγελία του καθεστώτος του Μάο γίνεται όχι άμεσα αλλά έμμεσα, από τα καθημερινά βιώματα της ίδιας και της οικογένειάς της. Απίστευτα βάρβαρες καταστάσεις όπου οι χτεσινοί κατέχοντες κατηγορούνται για κατασκοπεία, εσχάτη προδοσία κλπ., ανάλογα με το ποιές ομάδες στον περίγυρο του Μάο έχουν το πάνω χέρι. Τα νήματα τα κινεί ο ίδιος ο Μάο με σκοπό να μην επιτρέψει σε καμία ομάδα να γίνει τόσο ισχυρή που να αμφισβητήσει τη δική του εξουσία. Έτσι μέλη της οικογένειάς της καταλαμβάνουν σημαντικές θέσεις στον κρατικό μηχανισμό, στη συνέχεια καθαιρούνται, και αναγκάζονται να κάνουν δημόσια «αυτοκριτική» (κάτι μας θυμίζει αυτό...) Βασανίζονται, ρίχνονται βορά στο πλήθος (η μητέρα της αναγκάζεται μπροστά στο έξαλλο πλήθος να περπατήσει γονατιστή πάνω σε σπασμένα γυαλιά), και στη συνέχεια κάποια στιγμή αποκαθίστανται και πάλι. Αυτό το σκηνικό επαναλαμβάνεται πάνω από μία φορά. Όπως λέει η ίδια, «όταν υπάρχει διάθεση για κατηγορία, υπάρχουν και τεκμήρια».

Ο αυταρχισμός και η βαρβαρότητα της διακυβέρνησης του Μάο δεν έχει όρια. Αλλά και η ευκολία με την οποία ο κινεζικός λαός χειραγωγείται (νά' ναι ο φόβος;) είναι εντυπωσιακός. Όταν το 1958 ο Μάο διακηρύσσει το Μεγάλο Άλμα προς τα Εμπρός και αποφασίζει ότι η Κίνα πρέπει να αποκτήσει βαριά βιομηχανία, όλοι οι κάτοικοι των πόλεων και της επαρχίας, μαθητές, εργάτες, δημόσιοι υπάλληλοι, συγκεντρώνουν ό,τι μεταλλικό έχουν στα σπίτια τους ή στα χωράφια τους, ακόμα και σανίδες με καρφιά, και τα πηγαίνουν σε πρόχειρα χυτήρια-καμίνια που έχουν στήσει οι κομματικές οργανώσεις για να τη συλλογή του σιδήρου. Η αγροτική παραγωγή μειώνεται δραματικά και την επόμενη χρονιά (με τη βοήθεια κάποιας ξηρασίας) ξεσπά φονικός λιμός που αποδεκατίζει εκατομμύρια κινέζων. Το καθεστώς αποδίδει τον λιμό στα σπουργίτια! που έφαγαν τον σπόρο με συνέπεια να μην υπάρξει σοδιά. Με την προτροπή του καθεστώτος, οι κάτοικοι στις πόλεις και στην επαρχία όπου υπάρχουν συστάδες δέντρων με σπουργίτια, μαζεύονται και χτυπώντας κατσαρόλες αναγκάζουν τα σπουργίτια να πετούν με τις ώρες μέχρι που εξαντλημένα πέφτουν κάτω νεκρά! Δεν πρόκειται για "ιστορίες" αλλά για πραγματικά ιστορικά γεγονότα.

Οι Αγριόκυκνοι δεν είναι ένα ευχάριστο βιβλίο που χαϊδεύει. Είναι όμως ένα βιβλίο που σε συνεπαίρνει από την πρώτη του σελίδα μέχρι την τελευταία με το ρυθμό του και τον τεράστιο όγκο του ιστορικού του υλικού. Είναι ένα βιβλίο που πρέπει να διαβάσει όποιος θέλει να γνωρίσει την πρόσφατη ιστορία της Κίνας χωρίς μύθους και παρωπίδες. (κείμενο Λασκαράτος Αλέκος, protagon.gr)

Ένα κείμενο που ξαφνιάζει με την σοβαρότητά του και την απουσία μισαλοδοξίας σε αντίθεση με τα πολλά ελληνικά κείμενα που σχετίζονται με τον δικό μας εμφύλιο.

Ένα βιβλίο που πρέπει να διαβάσουν όλοι οι Έλληνες αριστεροί.